Zakelijk, maar smakelijk
De tekst moet zakelijk zijn, dus dan maken we ‘m ook meteen maar lekker saai. Die indruk krijg je als je langs websites van bedrijven surft. Een gortdroge brij waar je je als lezer bij de eerste alinea al in verslikt. Wil je schrijven over serieuze zaken? Dan mag je best wat kruiden en een beetje boter gebruiken. Van flauw en zoutloos loopt het water je niet in de mond.Oeps, die uitdrukking mag eigenlijk niet. Water dat je in de mond loopt, vreselijk! Ik schrijf veel over eten en redigeer al een paar jaar recensies voor SpecialBite. Die recensies worden geschreven door mensen die op de eerste plaats eetgek zijn en lang niet altijd professioneel schrijver. Fijnproeven staat niet gelijk aan fijn schrijven, heb ik gemerkt. Ik help ze op weg met een paar tips.
• Laat zien, proeven, ruiken en voelen
Maak je tekst concreet. Ofwel: show, don’t tell. Dat is eigenlijk de basis van alle lekkere teksten. In een recensie over een restaurant in Twente las ik: Het maandelijks wisselende verrassingsmenu bestaat geheel uit dagverse, eerlijke en biologische producten, op ambachtelijke wijze klaargemaakt door de chef-kok. Een heleboel holle termen. Beschrijf een gerecht. Het mes glijdt door de lende van Saasvelds rund. Daarnaast vind ik op mijn bord zachtgegaard buikspek, zoetzure cherrytomaatjes en tot mijn verrassing krokant gebakken gamba’s. Je weet nu: de chef gebruikt lokaal vlees, kent klassieke bereidingen, maar is ook origineel.
Een ander voorbeeld: het interieur. ‘Stijlvol en klassiek’, of ‘echt van deze tijd’, daar heeft je lezer helemaal niets mee. ‘Spannende LED-verlichting dompelt de muren iedere tien minuten in een andere kleur’ (interieur is trendy), ‘Gebutste houten tafels geven je het gevoel dat je bij de chef thuis in de keuken zit’ (landelijk, huiselijk), ‘Zacht tapijt waar je stilettohakken helemaal in wegzakken’ (chic, klassiek). Je hoeft niet alles te benoemen: beschrijf een paar opvallende details die de zaak karakteriseren.
• Wees origineel
Je moest eens weten hoe vaak ik ‘culinaire hoogstandjes’, ‘verrukkelijke smaakexplosies’ of ‘echt smullen geblazen’ ben tegengekomen. Bleh. Als je de tekst concreet hebt gemaakt, ben je al een eind op weg om clichés uit je tekst te bannen, maar loop je tekst altijd nog eens na. Kan het origineler? Was de bediening langzaam? Zeg: ‘Er mag af en toe best een pepertje in.’ Het chocoladetoetje heerlijk? Schrijf dan: ‘De chocolate delight was een gulle toegift.’
Terug naar de zakelijke tekst
Nu denk je misschien: maar ik schrijf helemaal nooit over eten! Ik verkoop horren. Ik bezorg medicijnen via internet. Ik zit in verzekeringen. Verrassing: dat maakt helemaal niet uit. Laat je lezers altijd meeproeven. Beschrijf hoe zoemende muggen je slaap verstoren: dat gebeurt nooit meer met een hor! Beschrijf hoe makkelijk je medicijnen vanuit je luie stoel kan bestellen: nooit meer door weer en wind naar de apotheek! Beschrijf hoe je op reis in een onbewaakt ogenblik je tas kwijt kunt zijn: prettig dat je dan met een telefoontje alles regelt.
Details, details, details. Smakelijk lezen!
Ik schrijf helemaal nooit over eten! Ik verkoop horren. Daar moest ik hard om lachen. Waarom? Weet ik ook niet precies. Misschien de moeite van het onderzoeken waard. Waarom zijn horren grappig? Vervolgens trok ik echter wel een wenkbrauwtje op. Bestellen ‘vanuit je luie stoel’. Nooit meer ‘door weer en wind’ naar de apotheek. ‘In een onbewaakt ogenblik’ mijn tas kwijt. Wat ‘met een telefoontje’ op te lossen valt. Toch zomaar even vier clichés op een rijtje. Gelukkig deed mijn vriend de horrenverkoper er niet aan mee.
Yikes, you got me! Beter had ik kunnen schrijven:
‘Vanachter je computer’, ‘nooit meer door de striemende regen’, ‘in de metro van Barcelona’. En dat telefoontje?
Dat telefoontje was ook wel de minst erge van de vier. Maar ik las hem als ‘één telefoontje’ als in ‘bij ons kunt u alles met één telefoontje regelen’.
Een poging:
In de metro van Barcelona raakte ik mijn tas kwijt. Gelukkig zat mijn iPhone nog in mijn broekzak en waren mijn verzekeraar en ik het snel eens: dat mocht mijn trek in tapas niet bederven!
Pfff het valt niet mee om gewoon te bedenken hoe smakelijk je het kan maken. Ben bezig met een nieuwsbrief over snorkelen en duiken op Bali. Hoe schrijf je op een smakelijke manier op wat je beleeft? Ik vind het maar moeilijk, misschien ben ik er niet voor geboren.
Ja.. termen als.. prachtige tropische vissen, het sprankelende blauwe water, maar… hoe beschrijf je een beige kleur koraal (wat een saaie kleur is), maar toch zie je dan felblauwe visjes die je aandacht trekken. Dat maakt het mooi, maar hoe beschrijf je dat, dat zou ik willen leren begrijpen. Kun je het überhaupt leren of is het toch een aangeboren kwestie?
Als er boeken zijn die ik kan lezen, let me know!!!
Hé Daan, je doet het al! Door die felblauwe visjes ervoor te zetten, schilder je mij een beeld. Prachtig toch? En waar je niet voor geboren bent, daar kun je je in oefenen. Niemand komt als schrijver ter wereld.
Een boek over zintuigelijk schrijven is er niet, voor zover ik weet. Toch is uitgaan van wat je ervaart de beste manier om aansprekend te schrijven.
Onder water ben je aangewezen op je zicht. Veel te horen, ruiken, proeven is er niet. Voelen misschien nog wel? (Ik heb nooit gesnorkeld). Maar als alleen al dat wat je ziet beschrijft met concrete woorden – minder ‘dat’ het mooi is, meer ‘wat’ je ziet – dan gaat het ook voor een niet-snorkelaar als mij leven. Zoals met het beige koraal en de blauwe visjes.
Succes!
chocolate delight? Is dat goed Nederlands? Hmmm