WDNMM 5 – Welke
De vrouw welke de Statenbijbel leest
De problemen welke u noemt met de centrale zijn kort na de betreffende morgen opgelost.
Dat stond in de voorbeeldbrief van een deelnemer aan mijn training Klantgericht e-mailen. Welke! Het is een top-10 woord in de categorie ‘woorden die niet meer mogen’! Tenminste, in de functie van betrekkelijk voornaamwoord. In elke training zitten minstens drie deelnemers die dol zijn op welke als betrekkelijk voornaamwoord. Ze schrijven het omdat ze het ‘netjes’ vinden staan, maar ze zouden het nooit zo zeggen. Waar komt die statigheid toch vandaan?
Statenbijbel
In de renaissance kwam onder invloed van het Latijn (quod) en het Frans (lequel) het woord welke in de mode als betrekkelijk voornaamwoord. In de 17e eeuw werd het woord als ‘zeer bevallig’ beoordeeld. De vertalers van de Statenbijbel waren er dol op en strooiden rijkelijk met ‘dewelke’ en ‘hetwelk’. Door de christelijke taaltraditie is dat plechtige taalgebruik in Nederland lang bewaard gebleven.
Hoogdravend en deftig
Nog geen eeuw later werd welke al beschouwd als ‘hoogdravend en deftig’ en 300 jaar daarna, in 2011, is het nog steeds niet uitgeroeid! In alle, maar dan ook alle trainingen en adviesboeken leer je dat je welk(e) uitsluitend moet gebruiken als vragend voornaamwoord. Zoals in ‘Welk woordgebruik wil je NOOIT meer zien?’ of ‘Ik weet niet aan welke taalkwestie ik me het meest erger.’
Slecht ambtelijk proza
“Slecht ambtelijk proza wordt echter nog steeds gekenmerkt door een voorliefde voor welk(e)”, schrijft Nicoline van der Sijs in haar handboek ‘Het ontstaan van het Nederlands’, waar ik bovenstaande taalgeschiedenis vond. Slecht ambtelijk proza… dat wil je toch niet?
Hierbij verklaar ik: welke is een woord welke niet meer mag.
Lees ook over de andere woorden die niet meer mogen
Aflevering 4: handvatten
Aflevering 3: leuk
Aflevering 2: kunnen en mogen
Aflevering 1: tevens en reeds
Ik heb me bij de bank heel vaak afgevraagd waar dat welke vandaan kwam! Een christelijke afkomst, maakt het helemaal goed:) We gebruiken ook nog “daar” in plaats van omdat.
Daar, daar schrijven we de volgende keer over. Net als over inzake, middels, doch en andere museumstukken.
Bedankt Maria voor dit stukje (haha, nog zo’n fijne maar dan meer in spreektaal) geschiedenis. Eens kijken of het helpt om het uit te roeien;-) Johan Cruijff is er trouwens ook dol op.