Vermijden vermijden

Vermijd passieve (ook wel ‘lijdende’) zinsconstructies. En vermijd naamwoordstijl.

Wie wel eens een schrijftraining gevolgd heeft of een boek over rapporten schrijven, creatief schrijven of over wat-voor-soort-schrijven-dan-ook heeft gelezen, kent deze wijze lessen vast. Alle schrijfdocenten en -boeken die ik ken, herhalen ze. Maria en ik ook. Lees bijvoorbeeld mijn blog Ben jij een moordenaar.

Alleen vraag ik mij inmiddels ernstig af hoeveel mensen iets kunnen met die les. Het is al rete-lastig om te begrijpen wat naamwoordstijl of lijdende vorm is. Daar komen allerlei grammaticale krachttermen aan te pas en voor je het weet is het Moeilijk en Saai en roepen mensen dat ze Het Toch Niet Kunnen.

En dan. Begrijpen is pas stap één. Vervolgens moet je naamwoorden en passieve vormen gaan herkennen. En daarna om-schrijven. Ach – voor je zover bent bent, ben je jaren verder. En als je het kan, is de kans groot dat je eerst doorslaat (been there, done that), dat je vindt dat alle naamwoordstijlen en passieve vormen veranderd moeten worden. Wat ook onzin is.

Ik heb besloten het over een andere boeg te gooien. Ik vermijd voortaan vermijd. Dit is de nieuwe les:

Check of persoonsvormen in je tekst kracht en betekenis hebben. Zo niet, kijk dan of er andere woorden in de buurt zijn die wel concreet en beeldend zijn en die die slappe werkwoorden kunnen vervangen. Gebruik die!

(Voor wie het even niet meer weet: Lees bij Onze Taal wat ook al weer een persoonsvorm is.)

De paellabereiding

Voorbeeld:
De bereiding van de paella vindt plaats in een partytent.

Vroeger (tot gisteren) zou ik gezegd hebben: kijk. ‘Bereiding’ is hier een zelfstandig naamwoord, afgeleid van een werkwoord. De persoonsvorm is ‘vindt plaats’. Een klassieke naamwoordstijl. Die zin gaan we verbeteren. Van bereiding gaan we een werkwoordsvorm maken.

De paella wordt in een partytent bereid (door Carola).

‘Wordt’ gecombineerd met een voltooid deelwoord en ook nog een ‘door’-bepaling. Daar hebben we een klassieke lijdende vorm. Van de regen in de drup.

Met de nieuwe les werkt het anders.

Heeft ‘wordt’ of ‘vindt plaats’ een krachtige, zelfstandige betekenis? Nee. ‘Bereid’ of ‘bereiding’ drukt de actie uit. Lukt het om daar de persoonsvorm van te maken? Ja.

Carola bereidt de paella in een partytent.

Gelukt.

Behalve deze twee vermijdingsregels leren junior-tekstschrijvers, stagiairs, trainees en studenten: vermijd voorzetselconstructies, vermijd lange zinnen, vermijd jargon. Deze vermijdens neem ik een andere keer onder handen.

Maar nu ben ik benieuwd. Kun jij uit de voeten met de nieuwe les?