U of jij?
Jacques Plafond
had het goed van de Engelstaligen afgekeken. Die sprak iedereen aan met ‘joe’. Een poldermodelkeuze die navolging verdient. Maar ja, als jij en ik voor onze klanten schrijven, komen we daar over het algemeen toch niet mee weg. We moeten kiezen. Spreken we onze klanten aan met u of jij? Het is een van de allermoeilijkste keuzes bij webteksten. U of jij. Soms weet je het voor een deel van je doelgroep zeker. Dat zijn u’tjes. Maar ja, die anderen… Dat zijn jij’tjes. Zonder twijfel… Maar u en jij op één kussen? Daar slaapt de duivel tussen!
Mevrouw/meneer
Kiezel Communicatie heeft het er ook moeilijk mee gehad. Toen wij anderhalf jaar geleden de teksten voor deze site schreven, vonden we onze klant een ‘u’. Een pagina of zestig lang schreven we formele zinnen. Tot we bedachten: herkennen we ons hierin? Spreken we onze huidige klanten met u aan? Zeggen we meneer, mevrouw, als we ze voor het eerst ontmoeten? De antwoorden luidden: nee. Vervolgens hebben we alle zestig pagina’s omgeturnd. Dat was een klus! Tot een half jaar na dato kwamen we nog wel eens een verdwaald u’tje tegen dat we over het hoofd hadden gezien. (Sterker nog, ik heb zojuist nog wat u’tjes verwijderd uit een weinig bezochte pagina, ons privacy-reglement!)
Bij twijfel, oversteken
Maar wat moet jij nu kiezen? Bij twijfel is mijn advies: kies voor ‘je’. Internet komt heel dicht bij. Je zit tegenover iemand, zo’n veertig, vijftig centimeter van zijn gezicht. Je spreekt een lezer (bij voorkeur) direct aan. Je wilt geen afstand. En als je het niet te nadrukkelijk doet, valt het niet eens op. In de anderhalf jaar dat onze site nu live is, is het nog nooit iemand opgevallen dat alle pagina’s in ‘je’ gesteld staan. Zelfs als we er expliciet op wezen en ernaar vroegen, bleek niemand erover te vallen. Tot onze verrassing.
En joe?
Wat wel belangrijk is: maak er geen Ikea- of Veronica-jij-tekst van. Door ‘jij’ en ‘jouw’ waar mogelijk te vervangen door ‘je’ valt het tutoyeren minder op, wordt het minder nadrukkelijk. Overigens, hier in Zeeland (waar Maria en ik zijn voor onze heidagen) spreken ze ons net als Jacques met joe aan. Dat hoort bij het Zeeuws dialect.
En hoe spreek joe oew klant aan?
Hoe spreek je je lezers aan? Lees meer:
Herkenbaar dilemma. Ik begon met u, maar heb toen ook heel bewust voor jij gekozen. Mijn doelstelling is om kunst toegankelijk te maken, daar past jij bij, geen u.
Bijvoorbeeld: “Je bent welkom bij KNOCKaRT om je creatieve talenten te ontwikkelen en meer over kunst te weten te komen.”
En niet: “U bent welkom bij KNOCKaRT om uw creatieve talenten te ontwikkelen en meer over kunst te weten te komen.”
De jij-vorm is hier veel uitnodigender. Kunst in combinatie met de u-vorm heeft iets elitairs. Alsof je eerst een u moet zijn voor je mee mag doen. Ook heb ik kinderen onder mijn klanten en zeg ik dat kinderen de beste kunstenaars zijn. Ouderen nodig ik uit om weer even kind te worden. Door ze met jij aan te spreken is de 1e stap vast gezet.
Mieke Siemons – KNOCKaRT
Is er ooit iemand over gevallen dat je tutoyeerde, Mieke?
Als ik aan het werk ben vind ik het totaal geen probleem om met ‘je’ aangesproken te worden door leveranciers, klanten, collega’s, etc. Privé werkt het voor mij anders, als mijn energiemaatschappij of zorgverzekeraar met ‘je’ begint stoor ik me daar al snel aan. Op het web valt het me in veel gevallen niet eens op, tenzij beide vormen door elkaar gebruikt worden. Als ik je stukje zo lees begrijp ik echter ook wel weer hoe zo’n situatie kan ontstaan!
Ja, dat is een belangrijk punt, Marleen. Tutoyeren is niet direct een teken van gebrek aan respect, maar vooral een blijk van nabijheid. Ze komen in mijn persoonlijke ruimte als ze me met je aanspreken. Ik vind net als jij dat verzekeraars, banken en aanverwanten niet te dicht bij moeten willen komen.
Een leuke tussenvorm is: wel iemands voornaam gebruiken, in combinatie met ‘u’. Mijn studenten doen dat.
Ze beginnen altijd met ‘mevrouw’, maar ik vind het maar niks om de hele tijd zo aangesproken te worden. Dus geef ik aan dat ze gewoon mijn naam kunnen gebruiken. Dat doen ze, in combi met u. Ik vind het wel mooi eigenlijk, want als docent – student moet er een beetje afstand zijn, we zitten niet bij elkaar op schoot. Als docent moet je een student kunnen aanspreken op lui gedrag of streng beoordelen indien nodig dus, té ouwejongenskrentebrood werkt niet in die omgeving. En als we elkaar na het afstuderen weer tegenkomen op Facebook is het gelijk ‘je’. En dat klopt dan ook helemaal.
Ik moet bekennen dat ik soms mensen inderdaad aanspreek met joe, maar online altijd (als ik het voor het zeggen heb) met je. In mijn ervaring *kuch* worden opdrachtgevers vaak een beetje bangig om op tenen te trappen als de doelgroep een zakelijke , commerciele is. B2B communiceert zelden met ‘je’ en dat is goedbeschouwd niet alleen vreemd, vooral erg jammer.
Toen wij – voor we de site van u op jij zetten – een paar van onze klanten vroegen wat ze daar van zouden vinden, hadden de meesten twijfels. Zijzelf zouden het niet erg vinden, want zij kenden ons. Maar nieuwe klanten, die zouden er vast moeite mee hebben… Nu is altijd lastig te meten of we geen klanten zijn misgelopen door deze keuze – die melden zich immers niet – maar volgens mij loopt het inderdaad wel los. En ook belangrijk: ik voel mij zelf beter op mijn gemak met deze jij-teksten.
Als je het echt wilt weten kun je natuurlijk een A/B-test doen. Ook leuk: differentiëren. Je ziet wel eens websites waar je zelf de kleur kunt instellen. Waarom dan niet de lezer laten kiezen voor een u-versie of een jij-versie?
Ik heb een klein onderzoekje gedaan naar het gebruik van je en u op de sites van tekstschrijvers. De meesten kiezen voor u: http://tekstinbeeldmaastricht.com/2011/01/24/u-of-je/
Wat een leuk idee, Selma. Wij zijn duidelijk van ‘practice what you preach’ en daar ben ik trots op.