Echter vind ik deze 236 taalveranderingen niet oké

Ik wéét dat taal verandert en dat is ook mooi. Het onderscheid tussen hen en hun? Kunstmatig en mag afgeschaft worden. Dertiger jaren? Ik heb er geen problemen mee, ook al is het een germanisme voor de jaren dertig. Persé? Ik denk stiekem nog wel: het is Latijn, het is per se, maar mij zul je er niet over horen verder. Echter …

… er zijn taalontwikkelingen waar ik niet aan kan wennen. Ook al zie ik ze bij al mijn studenten, bij alle deelnemers aan mijn workshops en trainingen en bij alle mensen die zich door mij laten coachen. Ik heb niks te eisen, ik kan je niet dwingen, ik kan je alleen vragen, verzoeken, smeken om de volgende dingen in je oren te knopen.

1: Opzoek

Op zoek – twee woorden. Niet één.

Wat het ingewikkeld maakt, is dat je ook een werkwoord ‘opzoeken’ hebt. Als ik dat opzoek, is dat goed. Maar als ik op zoek ben naar voorbeelden dan moet het los. Dat is toch niet ingewikkeld? Er is nog een vergelijkbaar voorbeeld dat ik steeds tegenkom, maar daar kan ik even niet opkomen. Zodra ik het weer tegenkom, zal ik ‘m erbij zetten.

2: Echter aan het begin van een zin, gevolgd door inversie
Ingewikkelder dan opzoek/op zoek: het foutieve gebruik van echter. Het is superlastig uitleggen (ik heb de hierover geschreven alinea’s maar weer weg gemikt) en niet iedereen is het erover eens, maar mijn taalgevoel komt elke keer gevoelig in botsing met zinnetjes als Echter zie ik hem graag volgende keer terug.

Mijn verzoek: als je twijfelt: gebruik dat hele echter niet – het is toch bijna altijd te formeel.

Wil je het toch gebruiken, doe dat dan niet aan het begin van een zin.

Wil je dat per se? Zet er dan een komma achter en houd je daarna aan de volgorde onderwerp – persoonsvorm. Andersom is het een foutieve inversie (omgekeerde zinsvolgorde), zoals de kop boven dit artikel. Keifout en een voorbeeld van hoe het NIET moet.

3: Is in de betekenis van eens

Lees is wat hier staat.

Ik kan leven met ‘s. Ik knipper niet met mijn ogen bij ‘ns. Maar IS?

Hele volksstammen waaronder mijn bloedeigen zoon schrijven is als er eens bedoeld wordt. Die zoon heeft vwo gedaan, studeert in Brussel. Ik heb hem met de stok én de zweep geslagen. Het helpt allemaal niet. Help mij. Hoe krijg ik hem en zijn generatiegenoten zover dat ze eens, ‘ns of ‘s schrijven en niet is?

4: Oprecht in plaats van echt

Ik heb oprecht veel zin in die film.

Het is oprecht warm vandaag.

Als ik Google op het verschil kom ik bij een artikel van emeritus-hoogleraar Simon Reeker die al in 2016 constateerde dat de twee woorden synoniem lijken te worden, en zelfs na elkaar gebruikt worden bij wijze van versterking. Ik heb Jan Renkema ooit gevraagd om er in zijn Verwarwoordenboek een lemma aan te wijden. Over een paar honderd woorden is dit duo aan de beurt.

Nodig is het wel, want er zijn verschillen. Oprecht heeft met (subjectieve) overtuiging en bedoeling te maken, echt met reëel, werkelijk. Ja, ze zijn vaak uitwisselbaar, maar lang niet zo veel als ik nu om mij heen zie gebeuren.

5. Het ontbreken van er

Je moet rekening houden met dat het hard gaat waaien.

Ik ga vanuit dat we elkaar morgen zien. 

Waarom doet iemand dat? Mag het stoppen?

6. tot en met 236.

Dit is geen uitputtend lijstje, dat kan het ook onmogelijk zijn. Ik besef me dat er nog heel veel mist, zoals deze twee: ‘zich’ beseffen en missen in de betekenis van ontbreken. Ik herinner me de taalblunders die Tekstschrijver Tim al tien jaar lang vergeefs probeert uit te roeien. En ik realiseer me dat ik, door dit alles op te schrijven, verword tot wat ik helemaal niet wil zijn: die taalnazi, een purist, roomser dan de paus.

Het allerlastigst is de balans vinden. Ik omarm en bewonder de prachtige flexibiliteit van taal in het algemeen, de veerkracht van het Nederlands in het bijzonder en de creativiteit van de taalgebruiker die doet waar hij zin in heeft. En aan de andere kant kan ik niet anders dan mij verzetten tegen het nonchalant verwerpen van heldere gewoonten en het verkrachten van adequate regels; ik vervloek de schraalheid van onkunde en onwetendheid. Ik zwabber binnen mijn rechtlijnigheid en dat bovendien met de kraan open.

Zucht. So be it.

Had ik het al gehad over onnodig Engels?